Һәр яңа ел – үткән елда башкарылган эшкә йомгак ясап, алдагы чорга бурыч-максатлар билгеләү вакыты. Бу җәһәттән узган ел Башкортстан татарлары милли-мәдәни мөхтәрияте эшчәнлегендә, гомумән, республикада гомер кичерүче милләттәшләребез тормышында нинди мөһим вакыйгалар белән билгеләнгән? Нинди казанышларга ирешелгән һәм кайсы мәсьәләләр үз чишелешен тапмый калган? Агымдагы елда Башкортстан татарлары тормышында нинди чагу вакыйгалар, мәртәбәле чаралар күзаллана, нәрсәләргә мотлак ирешү максаты куела?
Узган елда Башкортстан татарлары милли-мәдәни мөхтәрияте үзенең җәмгыятьтә тоткан урынын тагы да ныгытып, республикада гомер кичерүче милләттәшләребезнең милли-мәдәни ихтыяҗларын канәгатьләндерү буенча эшчәнлек даирәсен тагы да киңәйтте, дияр идем. Бүген безнең автономия республикадагы дистәдән артык татар оешмасы белән берлектә эшчәнлек алып баручы, аларны берләштерүче, юнәлеш бирүче, яңа башлангычларга дәртләндерүче мөһим үзәк булып тора. Хәзер автономиянең районнардагы бүлекчәләре саны да 47гә җитте. Алар һәркайсы урыннарда милләттәшләребез мәнфәгатендә максатлы эш алып бара.
Шулай ук, мөһим казанышлардан — ел дәвамында “Туган тел” каналында Башкортстан татарлары тормышы, шул исәптән безнең оешма эшчәнлеге турында “Балкыш” тапшыруы чыгып килде. Агымдагы елда да ул милләттәшләребезнең рухиятен баетып, күңелен иркәләячәк. Янә килеп, үз сайтыбызны булдыруны да атап үтәргә кирәк.
Безнең барлык башлангычларыбыз, проектларыбыз да Башкортстан Башлыгы, Хөкүмәт ярдәме белән, республика Башлыгы Хакимияте, аның Эчке сәясәт буенча идарәсе, министрлык һәм ведомстволар, район-шәһәр хакимиятләре белән тыгыз хезмәттәшлектә тормышка ашырыла. Бигрәк тә Мәгариф һәм Мәдәният министрлыклары, Башкортстан халыклары ассамблеясе, Башкортстан халыкларының дуслык йорты белән кулга-кул тотынышып эшлибез.
Автономия тарафыннан телебезне, мәдәниятебез-не, гореф-гадәтләребезне саклауга һәм үстерүгә юнәлтелгән чараларга, проектларга килгәндә исә, алар узган елда да байтак булды. Әйтик, “Тукай моңнары” фестивале республика мәктәпләреннән 5-11нче сыйныф укучыларын җыйды. Алар бөек әдибебезнең әсәрләрен татар телендә генә түгел, дистәдән артык телдә сәнгатьле итеп яттан сөйләде.
Башкортстан татарлары милли-мәдәни мөхтәрияте Мәдәният министрлыгы, Башкортстан халыклары ассамблеясе, Башкортстан халыкларының дуслык йорты белән берлектә күренекле сәхнә йолдызларыбыз Фәридә Кудашевага һәм Бәхти Гайсинга багышлап оештырган һәм ел саен уздырылып килүче “Ике аккош” республика җыр һәм музыка фестивале, елдан-ел киңрәк колач алып, бүген, чыннан да, республикабызның мәдәният дөньясында иң чагу вакыйгаларның берсенә әверелде. Конкурс-фестивальдә катнашкан 50 башкаручы һәм музыкант, шул исәптән 6 музыкаль коллектив һәм 3 дуэт, бүгенге сәхнә йолдызларыбыз Айдар Галимов, Фәридә һәм Роберт Тимербаевлар, Сәйдә Ильясова, Рушан Биктимеров белән бер сәх-нәдә чыгыш ясап, аларның бәһасен, киңәш-дәресләрен алды. Милли мәдәниятләребезне үстерүдә, бөек сәхнә йолдызларыбызның мирасын саклауда һәм мәңгеләштерүдә һәм, әлбәттә, халыклар дуслыгын ныгытуда моннан да чагурак, нәтиҗәлерәк чара була аламы?! Кыскасы, “Ике аккош” республика җыр һәм музыка фестивале чын-чыннан Башкортстан татарлары милли-мәдәни автономиясенең брендына әверелде.
Бүздәк районында оештырылган “Җиз кыңгырау” фольклор бәйрәме-нең дә киләчәге зур булыр, дигән ышанычтабыз. Әлеге фольклор бәйрәме халык гамәли сәнгате осталары-ның эшләреннән күргәзмә-не, районда яшәүче халыкларның милли костюмнарда чыгышын һәм үз гореф-гадәтләре белән таныштыруны һәм, әлбәттә, Башкортстан халыкларының милли ашлары конкурсын үз эченә ала. Фестиваль кунаклары өчен, шулай ук, мавыктыргыч квестлар, милли уеннар, милли ашлар әзерләү буенча осталык дәресләре оештырылды. Бәйрәм исә җиде номинация буенча фольклор башкаручылар конкурсында җиңүчеләрнең гала-концерты белән тәмамланды. Шул рәвешле, без әле узган елда ук 2020 елда Уфада узачак Бөтендөнья фольклориадасына әзерлекне башлап җибәрдек.
Гаиләләр, алардагы иң күркәм гореф-гадәтләрне саклау, тергезү, үстерү юнәлешендә дә ел дәвамында максатлы эш алып барылды. Автономия оештырган “Гаилә учагы” бәйрәме дә нәкъ шушы максатларны күз уңында тота. Гомумән, гаилә институтын үстерү, балаларны, әниләрне, әтиләрне яклау, киләчәк буынны иң күркәм гореф-гадәтләребез нигезендә үстерү идеясе безнең һәр эш-башлангычыбызда ярылып ята. Узган елда автономия откан ике грантның берсе “Гаилә учагы” проектына тапшырылуы да (икенчесе — “Бәлеш-Фест”) күп нәрсә турында сөйли. Бу җәһәттән Башкортстан Башлыгы Рөстәм Хәмитовның 2018 елны республикада “Гаилә елы” дип игълан итүе турында указын да зур шатлык белән кабул иттек. Гаилә, хезмәт һәм халыкны социаль яклау, Мәдәният, Мәгариф министрлыклары, Иҗтимагый палата, Дуслык йорты һәм хезмәттәшләрем белән берлектә аны нәтиҗәле тормышка ашыруга үзебезнең дә лаеклы өлешебезне кертә алырбыз, дип ышанам.
Милли телләрне укыту мәсьәләсендә, тәү чиратта, балалар, алар-ның ата-аналары, гомумән, җәмәгатьчелек арасында колачлы эш, аңлату эше алып бару зарур. Чөнки ата-ана баласының туган телдә укуын, аны өйрәнүен тели икән, дәүләт дәрәҗәсендә моның өчен бернинди чикләүләр дә юк. Яңалык фәкать шунда гына: хәзер туган телләр мәҗ-бүриләп түгел, ә баланың һәм аның ата-анасының теләге буенча укытыла. Бу җәһәттән ил Президенты да үз позициясен ачык белдерде. “Безнең һәрберебезнең туган теле, һәр халыкның аңа гына хас кыйммәтләре, гореф-гадәтләре бар һәм без аларны кадерләп сакларга тиеш. Шул ук вакытта әлеге күптөрлелек илебез халыкларын бер-берсеннән читләштерергә түгел, киресенчә, тупларга һәм көчле, кабатланмас Русия милләте канаты астында берләштерергә тиеш”, диде ул.
Кыскасы, илдә дә, төбәктә дә туган телләрне, мәдәниятләрне, гореф-гадәтләрне саклау һәм үстерү өчен дәүләт дәрәҗәсендә мөмкинлекләр җитәрлек. Фәкать алардан нәтиҗәле файдаланырга гына кирәк. Ә моның өчен, тәү чиратта, милләттәшләребезнең туган телне укытуга бәйле үзаңын уяту һәм үстерү зарур. Әлеге мәсьәләгә дәүләт җитәкчелегенә гаеп ташлап түгел, ә менә нәкъ шушы яклап килергә кирәк. Барысы да үзебезгә бәйле.
Әлеге вакытта башкалада Габдулла Тукайга һәйкәл урыны буенча тәкъдимнәребез Уфаның Проектлау идарәсенә тапшырылды. Арытаба бөек әдибебезгә иң яхшы һәйкәл проектына конкурс игълан ителәчәк. Шуңа да бу эш озакка сузылмас, ихтимал, Башкортстанның 100 еллыгын билгеләгән елда ук башкалабызда Габдулла Тукайга һәйкәл урнаштырылыр, дигән өметтә торабыз. Бүген без, шулай ук, Габдулла Тукайга һәйкәлдән тыш, Уфада Шәехзадә Бабичка, Фәридә Кудашевага һәм Бәхти Гайсинга һәйкәл ачу башлангычы белән дә йөрибез. Бу юнәлешләрдә дә эш башланды.
Агымдагы елга эш проектларына килгәндә, булганнарын дәвам итеп, яңа башлангычларга да канат кую нияте бар. Әйтик, бүген безнең халыкларыбыз, күпмилләтле республикабыз районнары турында бәян итүче тапшырулар җитми дигән фикердәбез. Безнең карашка, республика халыклары телләрендә “Башкортстан Республикасы халыклары ассамблеясе сөйли һәм күрсәтә” дигән тапшыру булдыру бу бушлыкны тулыландыра алачак.
Әлбәттә, башка мөһим башлангычларыбыз да юк түгел, алда безне колачлы эшләр көтә.